Hội chứng ngoại tháp là một thuật ngữ chỉ chung các rối loạn vận động liên quan đến hệ ngoại tháp - một bộ phận của hệ thống thần kinh có chức năng điều tiết các vận động cơ không chủ ý của cơ thể như run rẩy, rung giật cơ, cứng cơ khớp, hay múa giật,…
Rối loạn vận động ngoại tháp xảy ra khi một chất dẫn truyền thần kinh có tên là dopamine trong não bị phong tỏa hoạt động. Nguyên nhân thường gặp nhất là do tác dụng phụ của một số thuốc chống loạn thần, ngoài ra còn có thể do các bệnh lý thoái hóa thần kinh, xơ cứng động mạch não, viêm não, u não, chấn thương, nhiễm virus, ngộ độc, hoặc thậm chí không rõ nguyên nhân.
Hội chứng ngoại tháp có 4 dạng triệu chứng chính là triệu chứng Parkinson, Dystonia (rối loạn trương lực cơ), Akathisia (ngồi không yên) và rối loạn vận động Tardive (múa giật).
Chúng bao gồm những triệu chứng rối loạn vận động cơ bản giống như trong bệnh Parkinson, vì vậy còn được gọi là hội chứng Parkinson do rối loạn ngoại tháp. Những triệu chứng này gồm có:
– Run: Thường gặp nhất ở tay, nhưng cũng có thể xảy ra ở các cơ miệng dẫn tới run môi.
- Cứng cơ: Các cơ bắp và các khớp ở tay chân trở nên cứng đờ, khiến người bệnh khó hoạt động và di chuyển.
- Chậm vận động: Các cơ bắp bị cứng khiến cho người bệnh vận động chậm chạp, khó nói, khó nuốt và khó biểu lộ cảm xúc trên khuôn mặt (khuôn mặt vô cảm hay mặt nạ).
- Khó giữ thăng bằng: Người bệnh gặp khó khăn khi giữ thăng bằng và không thể đứng vững trên đôi chân của mình.
Hội chứng Parkinson do rối loạn ngoại tháp gây ra các triệu chứng run, cứng cơ và chậm vận động
Triệu chứng Dystonia hay phản ứng Dystonic là tình trạng một vùng cơ bắp trong cơ thể đột nhiên bị cứng đờ hoàn toàn (đóng băng) dẫn tới cảm giác rất khó chịu, buồn bực và đau đớn. Rối loạn trương lực cơ có thể ảnh hưởng đến tất cả các cơ bắp trong cơ thể, bao gồm cả các cơ cổ (còn gọi là tật vẹo cổ), các cơ mắt (được gọi là oculogyric), cơ lưỡi, hàm và thậm chí là cả các cơ hô hấp, khiến người bệnh khó thở.
Phản ứng Dystonic thường gặp hơn ở những người nam giới trẻ tuổi, khi mới bắt đầu sử dụng thuốc chống loạn thần.
Triệu chứng Akathisia được mô tả bằng cảm giác bồn chồn, khó chịu khi ngồi yên, khiến người bệnh buộc phải di chuyển liên tục. Họ có thể đi tới đi lui, bước ra bước vào chỗ ngồi, hay liên tục cọ xát hoặc đu đưa đùi của mình. Akathisia cũng có thể khiến người bệnh luôn cảm thấy lo lắng và không thể thư giãn.
Là những cử động bất thường xuất hiện đột ngột, nhanh, giật cục và không theo quy luật nào cả của các bộ phận khác nhau trong cơ thể, thường gặp ở môi, lưỡi, mặt, cổ, cũng như bàn tay và bàn chân, còn được gọi là chứng múa giật (Chorea-athetosis). Những triệu chứng này có xu hướng xuất hiện sau vài tháng hoặc thậm chí vài năm sau khi sử dụng thuốc chống loạn thần, cũng vì lý do này mà nó có tên là Tardive - có nghĩa là “muộn”.
Rối loạn vận động Tardive cũng có thể xuất hiện khi người bệnh đột ngột giảm liều hoặc bỏ thuốc chống loạn thần.
Thuốc chống loạn thần là nguyên nhân chính gây rối loạn vận động Tardive
Việc điều trị hội chứng ngoại tháp phụ thuộc chính vào nguyên nhân gây bệnh và các triệu chứng mà người bệnh gặp phải.
Nếu nguyên nhân là do thuốc chống loạn thần thì bước đầu tiên trong việc điều trị sẽ là giảm liều và thay thế bằng loại thuốc khác.
Bước tiếp theo, người bệnh cần sử dụng các thuốc điều trị theo triệu chứng mà họ gặp phải:
Có thể sử dụng các thuốc kháng acetylcholin và nên bắt đầu với liều thấp nhất có thể cho đến khi có đáp ứng. Khi các triệu chứng đã giảm dần thì có thể giảm dần liều và ngừng thuốc.
Một số thuốc thường được sử dụng trong điều trị hội chứng Parkinson do rối loạn ngoại tháp là : cogentin (benztropine mesylate ), pagitan (Cicrymin), trihexyphenidyl (Artane, Trihex)...
Với rối loạn vận động ngoại tháp dạng akathisia, lựa chọn đầu tiên thường là propranolol sử dụng ở liều thấp. Một số loại thuốc khác chẳng hạn như benzodiazepines cũng đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị triệu chứng akathisia. Thuốc kháng cholinergic cũng có thể được sử dụng nhưng chưa ghi nhận được hiệu quả rõ rệt.
Phản ứng Dystonic là một tình trạng cấp cứu y tế vì vậy người bệnh cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức, đặc biệt là khi nó gây ảnh hưởng đến các cơ vùng đầu, cổ hoặc khả năng hít thở của người bệnh. Các triệu chứng Dystonia có thể được thuyên giảm một cách nhanh chóng và hiệu quả với một liều tiêm bắp thuốc kháng cholinergic, ví dụ như benztropine liều 1-2mg, lặp đi lặp lại mỗi 15-30 phút cho đến khi các triệu chứng không còn.
Một số trường hợp có thể có các triệu chứng Dystonia nhẹ nhưng có xu hướng xảy ra nhiều lần hoặc liên tục, thì có thể được điều trị tương tự như cách điều trị hội chứng Parkinson ở trên.
Rối loạn vận động tardive mất vài tháng hoặc nhiều năm để phát triển và một khi đã xuất hiện thì rất khó điều trị. Chính vì lý do này, việc điều trị tốt nhất cho rối loạn vận động tardive là phòng ngừa.
Do thuốc chống loạn thần là nguyên nhân nhân chủ yếu gây nên rối loạn vận động tardive, vì vậy ngay từ giai đoạn đầu điều trị các chứng rối loạn tâm thần chỉ nên lựa chọn các loại thuốc chống loạn thần có hoạt lực kháng dopamine thấp nhất điển hình như Quetiapine, Clozapine và Olanzapine. Những loại thuốc này sẽ là lựa chọn ít rủi ro nhất gây nên rối loạn vận động Tardive.
Lựa chọn thuốc có hoạt lực kháng dopamine thấp trong điều trị rối loạn tâm thần có thể giúp phòng ngừa hội chứng ngoại tháp
Nếu rối loạn vận động Tardive đã xuất hiện, lựa chọn điều trị chủ yếu vẫn là chuyển đổi thuốc chống loạn thần đang sử dụng sang các loại thuốc ít rủi ro hơn kể trên. Ban đầu, điều này có thể khiến các triệu chứng rối loạn vận động Tardive xuất hiện rõ rệt hơn, nhưng sau một vài tuần, tình trạng rối loạn vận động sẽ được cải thiện.
Bên cạnh phác đồ điều trị cơ bản của Tây y, kết hợp sử dụng thêm Đông y sẽ giúp tăng cao hiệu quả trong điều trị hội chứng ngoại tháp, làm giảm nhanh các triệu chứng rối loạn vận động và ngăn bệnh tiến triển. Trong đó, Thiên ma và Câu đằng là hai vị chủ chốt trong Đông y đã được sử dụng rất lâu đời để chữa trị các chứng rối loạn vận động như run, rung giật tay giật, co cứng cơ khớp…
Nhiều nghiên cứu hiện đại cho thấy, các hoạt chất sinh học tự nhiên có trong 2 loại thảo dược này đóng vai trò như tiền chất dinh dưỡng của các tế bào thần kinh, giúp tăng cường bảo vệ, nuôi dưỡng và phục hồi tổn thương của các tế bào thần kinh, từ đó điều chỉnh dần những rối loạn chức năng vận động của não bộ.
Không chỉ vậy, nghiên cứu của Đại học Y Đài Bắc – Đài Loan còn cho thấy, Câu Đằng có khả năng ức chế Monoamine oxidase B (MAO-B) - enzym phân hủy dopamine, nhờ đó cải thiện nồng độ dopamine trong não. Sự kết hợp của 2 thảo dược này có thể giúp cải thiện hiệu quả các triệu chứng rối loạn vận động của hội chứng ngoại tháp.
Hiện nay bạn có thể dễ dàng tìm thấy Thiên ma, Câu đằng trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe VƯƠNG LÃO KIỆN – sản phẩm số 1 giúp làm giảm run chân tay do mọi nguyên nhân.
Dưới đây là chia sẻ của một người sau khi sử dụng sản phẩm Vương Lão Kiện để hỗ trợ điều trị hội chứng ngoại tháp:
Chia sẻ của anh Sơn (Hà Nội) về kinh nghiệm chữa trị chứng run tay do rối loạn ngoại tháp
Hội chứng ngoại tháp mặc dù gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và nguy hiểm nhưng nếu tìm đúng nguyên nhân và điều trị sớm, người bệnh sẽ có cơ hội trở lại cuộc sống như bình thường. Nếu bạn hoặc người thân đang mắc hội chứng này, đừng ngần ngại nhấc máy lên và gọi ngay cho chuyên gia của runchantay.com để được tư vấn.
Tham khảo: Psychvisit.com
